Ngược dòng thời gian, vào khoảng cuối thế kỷ 19, năm 1895, tức năm Thành Thái thứ 7, huyện Tánh Linh được thành lập, tách ra từ huyện Tuy Lý. Đến năm 1957 Tỉnh ủy Bình Thuận tách Tánh Linh ra làm 2 huyện Tánh Linh và Hoài Đức. Sau ngày thống nhất đất nước, năm 1975, Tánh Linh sát nhập vào huyện Đức Linh. Thực hiện Quyết định số 204 ngày 30/12/1982 của Hội đồng Bộ trưởng, huyện Đức Linh chia thành hai huyện Đức Linh, Tánh Linh và chính thức đi vào hoạt động kể từ ngày 01/5/1983.
Huyện Tánh Linh sau khi tái lập có nhiều dân tộc anh em chung sống trên địa bàn 12 xã: Đức Phú, Nghị Đức, Đức Tân, Bắc Ruộng, Huy Khiêm, La Ngâu, Đồng Kho, Đức Bình, Đức Thuận, Lạc Tánh, Gia An, Suối Kiết; trong đó trụ sở huyện lỵ đóng tại xã Lạc Tánh. Tháng 11 năm 1983 thành lập thêm xã Măng Tố (tách ra từ xã Bắc Ruộng), xã Gia Huynh (tách ra từ xã Suối Kiết); huyện Tánh Linh có 14 xã. Năm 1999 xã Lạc Tánh được nâng lên thành thị trấn trung tâm huyện lỵ. Đến năm 2020, sáp nhập xã Đức Tân và xã Măng Tố để thành lập xã Măng Tố. Hiện nay, huyện Tánh Linh có 12 xã và 01 thị trấn.
Khi tái lập, Tánh Linh phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức, cơ sở hạ tầng kém, kinh tế quy mô nhỏ, sản xuất nông nghiệp lạc hậu, thương mại và dịch vụ kém phát triển; đời sống vật chất và tinh thần của người dân còn nhiều khó khăn, thiếu thốn. Từ đó, đặt ra nhiệm vụ hết sức cấp bách đó là khẩn trương thành lập tổ chức bộ máy hệ thống chính trị để lãnh đạo Đảng bộ và nhân dân vượt qua khó khăn, thách thức, xây dựng huyện nhà ngày càng phát triển, đáp lại sự tin tưởng của Tỉnh và sự mong mỏi của các tầng lớp nhân dân.
Sau 40 năm tái lập huyện, dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh; sự giúp đỡ các sở, ban, ngành; cùng với sự đoàn kết, nỗ lực của cả hệ thống chính trị, sự chung sức, đồng lòng của các tầng lớp nhân dân. Chúng ta có quyền tự hào rằng: 40 năm xây dựng và phát triển huyện Tánh Linh đã đạt nhiều thành tựu rất quan trọng, toàn diện; diện mạo và tiềm lực kinh tế của huyện chuyển biến đáng kể, từng bước khẳng định vị thế trong khu vực kinh tế động lực của tỉnh. Những thành tựu của 40 năm qua là nền tảng, có ý nghĩa sâu sắc trong chặng đường phát triển tiếp theo. Chúng ta tự hào trước những thành tựu đạt được đó là:
Một là, thành tựu quan trọng, từ năm 1993 với sự hỗ trợ của Trung ương, của tỉnh, quyết tâm của toàn Đảng bộ huyện, thực hiện Nghị quyết Huyện ủy (khóa III) và sự đồng lòng của nhân dân đã đưa điện lưới quốc gia về với Tánh Linh; tạo nên bước ngoặt quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội, khơi nguồn ánh sáng văn minh cho huyện miền núi.
Hai là, thành tựu có ý nghĩa sâu sắc “ý Đảng hợp lòng dân” đó là chủ trương đầu tư hệ thống thủy lợi gắn với giao thông nội đồng, tạo động lực phát triển nông nghiệp - nông dân - nông thôn. Năm 2003, với tầm nhìn chiến lược, Huyện ủy Tánh Linh (khóa V) đã ban hành Chỉ thị 15 về xây dựng và phát triển thủy lợi. Tập trung tranh thủ, huy động nhiều nguồn lực, cùng với sự đồng thuận tham gia tích cực của nhân dân (hiến đất, kinh phí, góp công) để đầu tư xây dựng, phát triển hệ thống thủy lợi gắn với giao thông nội đồng phục vụ nhu cầu cấp thiết trong sản xuất nông nghiệp lúc bấy giờ. Đến năm 2010, Hệ thống thủy lợi Tà pao được đầu tư trên 2.700 tỷ đồng đã nối mạng tạo nên hệ thống thủy lợi khá hoàn chỉnh, đảm bảo nguồn nước tưới, biến những vùng đất khô cằn thành những cánh đồng lúa, hoa màu phủ màu xanh. Có thể khẳng định, giải quyết vấn đề về nước và chính từ Nước, Tánh Linh đã tạo ra nền tảng cho huyện nhà phát triển vững chắc, bức phá đi lên phát huy nội lực, thu hút ngoại lực.
Năm 1983, tổng diện tích gieo trồng trên 9.300 ha, thì đến năm cuối năm 2022 có trên 63.000 ha. Sản lượng lương thực qua hàng năm tăng lên đáng kể; năm 1983 tổng sản lượng lương thực 19.600 tấn, đến cuối năm 2022 là 185.000 tấn. Từ một huyện hằng năm phải trợ cấp lương thực, Tánh Linh vươn lên là vùng trọng điểm lương thực của tỉnh. Sản xuất nông nghiệp từng bước chuyển sang mô hình cánh đồng lớn, mô hình liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp; nâng cao chất lượng sản xuất theo hướng hữu cơ, theo tiêu chuẩn VietGAP gắn nhãn hiệu “Gạo Tánh Linh”, nhiều sản phẩm được tỉnh chứng nhận OCOP.
Ba là, từ một huyện kinh tế thuần nông đã phát triển khá toàn diện, kết cấu hạ tầng được quan tâm đầu tư, diện mạo huyện nhà thay đổi đáng kể.
Sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp có bước phát triển; huyện Tánh Linh có 4 cụm công nghiệp, hiện nay có 01 cụm công nghiệp có nhà đầu tư thứ cấp. Giá trị sản xuất tăng trưởng nhanh qua các năm; đến cuối năm 2022 đạt giá trị trên 4.200 tỷ đồng.
Công tác xúc tiến đầu tư, cải thiện môi trường đầu tư được quan tâm, thu hút các nguồn vốn ngoài ngân sách, thúc đẩy doanh nghiệp phát triển; hàng năm giải quyết tạo việc làm ổn định cho 2.500 lao động với thu nhập bình quân từ 6 đến 10 triệu đồng/tháng.
Hệ thống đường giao thông đến trung tâm xã, thị trấn, thôn, bản được thông suốt. Thực hiện phương châm “Nhân dân làm, Nhà nước hỗ trợ” đã cứng hóa bằng nhựa, bê tông xi măng các tuyến đường giao thông nông thôn trên 272 km, đạt 81%; đường giao thông nội đồng cơ bản được cứng hóa phục nhu cầu sản xuất và vận chuyển hàng hóa.
Đã tập trung đầu tư xây dựng 5 nhà máy cung cấp nước sinh hoạt cho khu dân cư thuộc 09 xã, thị trấn với 5.369/27.527 hộ sử dụng, đạt 19,5%. Rác thải sinh hoạt trên địa bàn huyện được thu gom, tập kết và xử lý tập trung tại nhà máy rác thải Thanh Long, góp phần giảm ô nhiễm môi trường.
Công tác chỉnh trang đô thị được quan tâm. Duy trì chăm sóc hệ thống cây xanh, xây dựng các hoa viên cây cảnh, cải tạo trồng mới cây xanh dọc các tuyến đường trung tâm huyện, nâng cấp công viên và các điểm công cộng. Đến nay, đã đầu tư hoàn thành 95% các hoa viên, quảng trường và hệ thống chiếu sáng công cộng trên địa bàn thị trấn Lạc Tánh.
Cùng với hình thành Khu du lịch sinh thái Thác Bà, các loại hình dịch vụ như: khách sạn, nhà nghỉ, điểm thương mại,… từng bước phát triển, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển du lịch và phục vụ du khách. Lượng khách tham quan danh lam thắng cảnh tại các khu, điểm du lịch trên địa bàn huyện đạt khoảng 60.000 lượt khách/năm.
Hạ tầng mạng viễn thông và các dịch vụ viễn thông được đảm bảo, thông tin liên lạc thông suốt phục vụ tốt yêu cầu người sử dụng, tạo nền tảng xây dựng chính quyền số, chuyển đổi số. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong cải cách thủ tục hành chính, cung cấp dịch vụ công đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của nhân dân.
Hoạt động tài chính, tín dụng có chuyển biến tiến bộ, thu ngân sách nhà nước tăng hàng năm bình quân 14,3%/năm. Chi ngân sách địa phương đều tăng, từng bước đáp ứng nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng. Hoạt động tín dụng phát triển ổn định, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
Bộ mặt nông thôn mới huyện Tánh Linh qua 40 năm xây dựng và phát triển được khởi sắc hơn từ phong trào “Chung sức chung lòng xây dựng Nông thôn mới” với các mô hình hay, cách làm sáng tạo, lan tỏa sâu rộng trong nhân dân. Cùng với sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế đúng hướng, tốc độ tăng trưởng kinh tế khá và tương đối ổn định, bình quân hàng năm tăng 20,14%. Thu nhập bình quân đầu người đến nay đạt 55,8 triệu đồng/người/năm, tăng bình quân 17,82%/năm; tỷ lệ hộ dân có nhà ở kiên cố hoặc bán kiên cố trên 90%. Qua phát động phong trào xây dựng nông thôn mới, đến nay có 9/12 xã đạt chuẩn nông thôn mới; thị trấn Lạc Tánh đang thực hiện chuẩn đô thị văn minh.
Bốn là, phát triển văn hóa - xã hội tạo nền tảng tinh thần vững chắc cho phát triển xã hội.
Giai đoạn đầu (năm 1983) trường học làm bằng tranh tre, tạm bợ, đội ngũ giáo viên các cấp thiếu trầm trọng. Đến nay, 100% trường học trên địa bàn huyện được kiên cố hóa, trong đó có 39/64 trường học đạt chuẩn quốc gia (đạt 60,9%); 13/13 xã, thị trấn có trung tâm học tập cộng đồng. Đây là nỗ lực chính trị sâu sắc, góp phần quan trọng trong sự nghiệp trồng người.
Công tác chăm sóc sức khỏe cho nhân dân phát triển vượt bậc. Năm 1983, cơ sở y tế toàn huyện hầu như chưa có gì, đến nay Trung tâm Y tế huyện Tánh Linh tương đương bệnh viện hạng III đảm bảo phục vụ tốt công tác y tế dự phòng, khám chữa bệnh cho nhân dân.
Phong trào thể dục - thể thao được duy trì và phát triển, thu hút đông đảo người dân tham gia. Cơ sở vật chất văn hóa, thể dục - thể thao được đầu tư từ huyện đến cơ sở. Câu lạc bộ Taekwondo huyện phát triển mạnh, rộng khắp đã đóng góp nhiều vận động viên cho tỉnh, Quốc gia và thi đấu quốc tế đem vinh quang cho đất nước, quê hương.
Song song với phát triển kinh tế, chính sách an sinh xã hội, phong trào “Đền ơn đáp nghĩa” cho người có công với cách mạng được quan tâm; phong trào xóa đói giảm nghèo, giảm nghèo đa chiều - bền vững, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh, phát triển toàn diện dân sinh, kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, ... được triển khai rộng khắp. Tỷ lệ hộ nghèo đến cuối năm 2022 theo chuẩn tiếp cận đa chiều còn 5,04%, riêng đồng bào dân tộc thiểu số còn 9,85%; tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế đạt trên 98%.
Năm là, quốc phòng được củng cố, tăng cường; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được bảo đảm. Thế trận quốc phòng toàn dân gắn với nền an ninh nhân dân được chú trọng. Xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc từ huyện đến xã. Trật tự, an toàn xã hội được tăng cường; giữ vững ổn định về chính trị, không để bị động, bất ngờ.
Sáu là, xây dựng Đảng bộ và hệ thống chính trị trong sạch vững mạnh.
Ban Thường vụ Huyện ủy các khóa đã tập trung chăm lo, xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu, nhiệm vụ được giao. Đội ngũ đảng viên ngày càng trưởng thành, số lượng được tăng lên. Năm 1983, từ 350 đảng viên với 30 cơ sở đảng. Đến nay, Đảng bộ huyện đã phát triển 3.399 đảng viên, sinh hoạt tại 30 tổ chức cơ sở đảng, với 288 chi bộ trực thuộc; trong đó 100% thôn, bản, khu phố đều có chi bộ. Công tác xây dựng Đảng, hệ thống chính trị chuyển biến mạnh mẽ. Sự đoàn kết thống nhất trong Đảng bộ luôn được giữ vững.
Hoạt động của Hội đồng nhân dân các cấp từng bước đổi mới, phát huy tốt hơn. Chất lượng, hiệu quả các kỳ họp được nâng lên. Hoạt động giám sát dần đi vào nề nếp; hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn, tiếp xúc cử tri và tiếp công dân từng bước được cải tiến, nâng dần chất lượng và hiệu quả.
Hoạt động của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội được đổi mới theo hướng sâu sát cơ sở, gắn với kiện toàn tổ chức, bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu quả. Chất lượng thực hiện các cuộc vận động, các phong trào thi đua tiếp tục được nâng lên, tác động tích cực đến đời sống xã hội. Khối đại đoàn kết toàn dân được phát huy, đã huy động nhân dân tích cực tham gia bảo vệ môi trường, đấu tranh phòng, chống tội phạm, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh, phòng chống dịch COVID-19, ... góp phần củng cố niềm tin, tạo sự đồng thuận trong nhân dân.
Có được thành tựu ngày hôm nay, chúng ta vô cùng tự hào và xin bày tỏ lòng biết ơn vô hạn đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu, đối với Đảng Cộng sản Việt Nam. Xin bày tỏ lòng biết ơn đối với những cán bộ, chiến sĩ đã anh dũng hy sinh vì sự nghiệp cách mạng của dân tộc, của quê hương; xin bày tỏ lòng biết ơn đối với các Mẹ Việt Nam anh hùng, Anh hùng lực lượng vũ trang, các gia đình liệt sĩ, thương binh, bệnh binh, gia đình có công với cách mạng, những đồng chí, đồng đội đã từng chịu đựng gian khổ, nằm gai nếm mật, chiến đấu anh dũng trên chiến trường Tánh Linh. Chân thành cảm ơn sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, kịp thời và giúp đỡ có hiệu quả của tỉnh; xin cảm ơn các đồng chí nguyên lãnh đạo huyện Tánh Linh qua các thời kỳ, các huyện giáp ranh; các doanh nghiệp, mạnh thường quân và những người con quê hương Tánh Linh trên mọi miền Tổ quốc đã luôn sẻ chia, đồng hành động viên tinh thần quân và dân Tánh Linh trong suốt chặng đường đã qua.
Chúng ta vinh dự, tự hào được Đảng, Nhà nước trao tặng danh hiệu cao quý Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho huyện Tánh Linh, các xã: La Ngâu, Huy Khiêm, Bắc Ruộng, Nghị Đức và cá nhân đồng chí Phạm Minh Tư có thành tích trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Trong giai đoạn hiện nay, chúng ta vinh dự có nhiều học sinh huyện nhà được vinh danh tại các kỳ thi cấp tỉnh, cấp quốc gia; đặc biệt là người con ưu tú của quê hương Tánh Linh giáo sư, tiến sỹ Nguyễn Xuân Hùng - Viện trưởng Viện Công nghệ liên ngành, Trường Đại học Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh đã 09 năm liên tục vinh dự góp tên trong danh sách 1% các nhà khoa học có công trình trích dẫn cao nhất thế giới.
* * *
Tự hào về truyền thống cách mạng tốt đẹp của quê hương, của dân tộc; về những thành tựu mà Đảng bộ và nhân dân Tánh Linh đã đạt được. Song, chúng ta cũng ý thức rằng, công cuộc đổi mới và sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đang đặt ra nhiều thách thức, thời cơ và vận hội mới đan xen.
Chính vì thế, mục tiêu đặt ra cho Đảng bộ và nhân dân Tánh Linh đó là: Tập trung xây dựng, chỉnh đốn Đảng bộ trong sạch, vững mạnh; phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân; tích cực đổi mới, sáng tạo; huy động và sử dụng hợp lý, hiệu quả các nguồn lực; phát triển toàn diện, trọng tâm là phát triển cơ cấu kinh tế theo hướng Nông nghiệp - Công nghiệp - Dịch vụ, không ngừng nâng cao đời sống nhân dân; thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ IX, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIV, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII.
Để hoàn thành thắng lợi mục tiêu trên, thay mặt lãnh đạo huyện, tôi xin kêu gọi cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân trên địa bàn huyện chung sức, đồng lòng, hăng hái thi đua thực hiện tốt những nhiệm vụ sau đây:
Thứ nhất, toàn Đảng bộ quán triệt đầy đủ và kiên trì thực hiện các Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, khóa XII) và Kết luận số 21-Kl/TW (khóa XIII) về xây dựng và chỉnh đốn Đảng, hệ thống chính trị gắn với triển khai thực hiện tốt việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; quyết tâm xây dựng Đảng bộ và hệ thống chính trị ngày càng trong sạch, vững mạnh.
Thứ hai, củng cố, kiện toàn tổ chức, nâng cao hiệu lực và hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền các cấp, phát huy tốt vai trò quản lý nhà nước bằng pháp luật. Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, thực hiện nhiều mô hình hay, cách làm mới, lấy sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp làm mục tiêu hoạt động của các cơ quan, đơn vị, địa phương.
Thứ ba, khai thác có hiệu quả tiềm năng và lợi thế của huyện. Trong đó, tập trung phát triển công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ. Tiếp tục hoàn thiện mô hình cánh đồng lớn, mô hình liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, nâng cao chất lượng sản xuất theo hướng hữu cơ, tạo ra sản phẩm sạch, gắn liền với các thương hiệu nông phẩm huyện Tánh Linh. Phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ; đẩy mạnh ứng dụng các thành tựu khoa học, công nghệ vào sản xuất; khai thác có hiệu quả tài nguyên rừng, đất đai, khoáng sản gắn với bảo vệ rừng và môi trường sinh thái. Tập trung đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng; thực hiện tốt chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới và nông thôn mới nâng cao.
Thứ tư, thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội; quan tâm chăm lo và không ngừng cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân; đẩy mạnh phát triển sự nghiệp giáo dục, văn hóa, chăm sóc sức khỏe nhân dân; thực hiện tốt phong trào “Đền ơn, đáp nghĩa”, giảm nghèo, đặc biệt quan tâm đến các gia đình liệt sĩ, thương binh, gia đình có công với cách mạng, đồng bào dân tộc thiểu số.
Thứ năm, tăng cường các biện pháp bảo đảm quốc phòng, an ninh; gắn chặt phát triển kinh tế với an ninh, quốc phòng, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, đấu tranh trấn áp tội phạm, bài trừ các tệ nạn xã hội bảo đảm cuộc sống bình yên cho nhân dân.
Đảng bộ và nhân dân huyện Tánh Linh không ngừng nêu cao truyền thống cách mạng vẻ vang của quê hương, kế thừa và phát huy những thành tựu đã đạt được, đoàn kết thống nhất, tận dụng tốt thời cơ, vượt qua thử thách, chủ động hội nhập, tích cực đổi mới, sáng tạo, xây dựng quê hương Tánh Linh ngày càng giàu đẹp, văn minh./.